Het dorpse karakter
We hebben in Vleuten-De Meern aan bewoners gevraagd wat het ‘dorpse karakter’ is. Het antwoord was vaak een combinatie van ‘dorpse’ bebouwing, ‘dorpse’ functies, de bewoners zelf en het ‘dorpse’ gevoel.
De dorpen Vleuten, De Meern en Haarzuilens hebben een dorps karakter door de historische gebouwen, de kerken, de lokale winkels, de grote bomen en het ons-kent-onsgevoel.
In Vleuten is het Dorpsplein de kern van het gebied Er is ruimte voor een spelletje jeu de boules, voor kermis en voor de ontvangst van Sinterklaas. Ook de markt, de winkels, de kerk en de school zorgen ervoor dat mensen graag in het dorpscentrum komen.
In De Meern missen bewoners een levendig dorpshart. De ruimte rond de Marekerk is kaal en heeft weinig voorzieningen. Het Mereveldplein is vooral gericht op winkelen en niet op ontmoeten. In Haarzuilens is de Brink de plek waar mensen elkaar ontmoeten; daar is de school, de horeca en de jaarlijkse kermis.
Ook de nieuwe buurten geven door de ruime en kleinschalige opzet een soort ‘dorps’ karakter. De winkelcentra bieden echter nog niet de gewenste functie van dorpskern met horeca, gezelligheid en sfeer. Een druk café met terras op het dorpsplein kan voor deze gezelligheid zorgen.
Kader: gebruik een dorpseigen bouwstijl
Ambitie: zorg voor sfeer in de dorpskernen en draag bij aan dorpsgevoel in de nieuwe buurten
Behoud
In Vleuten-De Meern is een mix van oude en nieuwe bebouwing. De historische bebouwing zorgt voor sfeer in de wijk. De oude verbindingswegen met de oude boerderijen versterken het dorpse karakter. We beschermen deze op verschillende manieren en zorgen waar mogelijk voor verbetering. Haarzuilens heeft een beschermd dorpsgezicht dat beschermd wordt door de regels van het bestemmingsplan.
In de Welstandsnota De Schoonheid van Utrecht staat welke locaties van belang zijn in Utrecht. Er zijn gebiedsbeschrijvingen van de wijk en analysekaarten te vinden van Vleuten en omgeving (pdf, 3,4 MB) en van De Meern en omgeving (pdf, 2,4 MB).
Welstandsniveau behoud
Delen van Vleuten-De Meern hebben welstandsniveau behoud. Dit betekent: behoud en herstel van de huidige bebouwing. Bij niveau 'behoud' willen we bestaande of historisch bepaalde karakteristiek van de omgeving versterken. Dit geldt op stedenbouwkundig, architectonisch, landschappelijk of cultuurhistorisch niveau.
De volgende locaties hebben welstandsniveau behoud:
- oude historische centra en specifieke locaties in Vleuten-De Meern
- gebied Haarzuilens heeft de status van 'beschermd dorpsgezicht'
Welstandsniveau respect
Veel om de dorpen liggende gebieden hebben het niveau ‘respect’. Dit betekent dat het verplicht is essentiële eigenschappen van het karakter van de bestaande gebouwen of de omgeving te respecteren.
Welstandsniveau open
Een aantal plekken in de wijk hebben het niveau ‘open’. Verandering van het bebouwingsbeeld en de omgeving is in deze gebieden toegestaan.
"Het knusse kneuterige karakter van het dorp Vleuten, met die oude karakteristieke huisjes"
Kansen
Een sfeervolle dorpskern is vaak lastig te ‘maken’. Het is meer een gevoel dat groeit en ontstaat bij een bepaalde plek. De gemeente kan zorgen voor een goede basis. Bewoners creëren zelf het ons-kent-onsgevoel. Sluiten de verschillende onderdelen van het dorpse karakter (bebouwing, functies, bewoner, gevoel) goed op elkaar aan, zoals in Vleuten en Haarzuilens, dan ontstaat er een levendig dorpshart, een ontmoetingsplek voor de buurt.
Dit is een wens in het centrum van De Meern, maar ook in de nieuwe wijken. Bijvoorbeeld door middel van kleinschalige bebouwing die past bij de omgeving. Het hoeft niet perse historisch te zijn, modern mag ook, zolang het bouwen met zorg en aandacht gebeurt en met gebruik van mooie materialen. Er moeten voldoende functies en voorzieningen zijn waar sfeer en gezelligheid is, bijvoorbeeld een plein of een sfeervolle winkelstraat. Ook horeca kan een bijdrage aan de sfeer leveren.
Voor Vleuten is een centrumplan gemaakt. Dit plan is op dit moment bijna uitgevoerd en heeft als doel om de dorpse identiteit te benadrukken. De verbeteringen die worden uitgevoerd zijn:
- een nieuwe herinrichting van het centrum die aansluit op de authentieke uitstraling en sfeer in Vleuten, waardoor de historische elementen in de kern van Vleuten herkenbaarder worden
- een nieuw wijkgezondheidscentrum plus enkele (zorg)woningen. Dit deel van het centrumplan is nog niet uitgevoerd.
Ook in De Meern werken we aan een levendiger dorpshart. Het doel van het plan Hart van De Meern is dat het centrum van De Meern een autoluwe, gezellige en levendige ontmoetingsplek wordt voor iedereen. Dit doen we met:
- het toevoegen van voorzieningen, zoals horeca of dienstverlening
- een betere inrichting van de openbare ruimte
- een nieuwe inrichting van De Meerndijk en het nieuwe dorpsplein bij de Marekerk, het Castellumplein, in overleg met de bewoners
- een andere inrichting van andere delen van de openbare ruimte, onder andere met meer groen
Hiervoor zijn er verschillende projecten in en rond het Hart van De Meern:
Veldhuizen, de Balije, de Woerd en Vleuterweide zijn niet als dorpen ontwikkeld. Ze zijn ontworpen als tuinwijk in een stedelijk gebied met veel eengezinswoningen met een voor- of achtertuin en met een grote (groene) openbare ruimte. Het centrum van Vleuterweide heeft een stedelijk karakter met een dichtere bebouwing met winkels en bovenwijkse functies, zoals een grote middelbare school.
Deze buurten willen graag een dorpse sfeer. Ze missen nog het ‘eigen’ gevoel. Mogelijke oplossingen zijn:
- activiteiten die bewoners bij elkaar brengen
- meer ontmoetingsplekken, met name in Veldhuizen
