Samenvatting Omgevingsvisie Binnenstad 2040

Hieronder leest u de samenvatting van de Omgevingsvisie Binnenstad 2040. In deze visie beschrijven we de ambities voor de binnenstad van de toekomst.

U kunt ook de hele visie lezen: Omgevingsvisie Binnenstad 2040.

Visie op de binnenstad in 2040

In 2040 voelen bewoners, ondernemers en bezoekers zich (nog steeds) thuis in de Utrechtse binnenstad. Door de schoonheid en de ontspannen sfeer. Aan het vele groen in de binnenstad is te zien hoe veerkrachtig de stad heeft gereageerd op het veranderende klimaat. De grote variatie in woningen, werkplekken, horeca, winkels, culturele en onderwijsvoorzieningen, trekt mensen van alle leeftijden. Met diverse achtergronden en uiteenlopende interesses.

De binnenstad is op de eerste plaats het domein van de voetganger en de fiets. De inrichting van de binnenstad sluit daarbij aan. De binnenstad houdt een levendig hart met een mix van winkels, horeca en culturele voorzieningen. De binnenstad is aantrekkelijk en bereikbaar voor alle Utrechters. En voor alle bezoekers die nieuwsgierig zijn naar de bijzondere kwaliteiten van de stad, haar bewoners en haar uitstekende voorzieningen.

Het toekomstbeeld van de binnenstad staat verder beschreven op pagina 7 t/m 9 van de concept Omgevingsvisie Binnenstad 2040.

Kernkwaliteiten van de binnenstad en 26 richtingen

Over de Utrechtse binnenstad heeft iedereen een mening. Iedereen beleeft de binnenstad op zijn of haar eigen manier. Toch komen vaak dezelfde beelden terug. Dat zijn kwaliteiten van de binnenstad die door de meeste mensen worden gedeeld. Deze kwaliteiten zijn in de loop der eeuwen ontstaan.

4 kwaliteiten

De kwaliteiten vormen de basis waarop de omgevingsvisie is opgebouwd.

Schoonheid

Bij de schoonheid van de binnenstad denk je direct aan de Dom en de werven die uniek zijn in de wereld. Maar je kunt ook denken aan modern erfgoed, zoals het nieuwe bollendak op het Stationsplein. Ook het stratenpatroon met grachten, singels, stegen, pleinen, binnenhoven en bouwblokken en de archeologisch rijke ondergrond zijn onderdeel van het materieel erfgoed. Daarnaast heeft het centrum waardevol immaterieel erfgoed, zoals kerkgemeenschappen, de kennis en tradities van de universiteit, het verenigingsleven (waaronder dat van studenten), de beiaard en het klokkenluiden. Ook de viering van feestdagen als Koningsdag en Sint-Maarten horen hier bij.

Variatie

De binnenstad heeft rustige en levendige plekken. Het is oud en modern. Het heeft iets knus, maar is wel echt een centrum van een grote stad. In de binnenstad vind je op een klein oppervlak een mix van functies, zoals wonen, winkelen, werken, studeren en uitgaan. De variatie van de Utrechtse binnenstad is ook terug te vinden in de verschillen tussen de mensen die er wonen, werken, winkelen en de stad bezoeken. Ouderen en jongeren, studenten, werkenden en daklozen, rijken en minder rijken, bewoners en bezoekers, mensen uit de stad en mensen van daarbuiten. Aan de andere kant zijn er ook Utrechters die bijna nooit naar de binnenstad komen. Ook herken je variatie aan de verschillen in gebruik van de binnenstad. Dezelfde plek kan ‘s morgens rustig zijn en ’s avonds feestelijk druk.

Veerkracht

De binnenstad en haar bewoners passen zich al eeuwenlang aan wisselende omstandigheden aan. Zo werden de grachten en werven aangepast aan het veranderde waterpeil van de Kromme Rijn. Ook historische gebouwen steeds worden aangepast aan de tijd. De vernieuwing van het postkantoor op de Neude is hier een voorbeeld van. De binnenstad ontwikkelt steeds mee met de groei en krimp van de bevolking, met veranderingen in de samenleving, met kennis over gezondheid en met klimaatverandering.

Ontspannen

De binnenstad van Utrecht heeft een ontspannen sfeer. Het gebied is overzichtelijk en heeft een menselijke maat. De uitstraling is over het algemeen relaxed, op straat is het meestal veilig. Er wordt veel gefietst en gewandeld, ook ’s avonds in het donker. En hoewel al die verschillende mensen en vormen van gebruik soms schuren, maakt de ontspannen sfeer de binnenstad aantrekkelijk. De Utrechtse binnenstad is het hart van de stad en functioneert als de huiskamer voor stad en regio.

26 richtingen

De kwaliteiten geven richting aan de toekomstige ontwikkeling van de binnenstad. We hebben 26 richtingen benoemd.

Kwaliteit: schoonheid

De schoonheid van de binnenstad behouden, vergroten, benutten en beleefbaar maken.

Richting 1: beeldbepalende gebouwen publiek toegankelijk maken

Wat zie je in 2040?

• Er zijn meer karakteristieke beeldbepalende gebouwen waar je dagelijks in kunt. Ook werfkelders.
• Bij transformatie van een beeldbepalend gebouw wordt de geschiedenis van de plek met trots benut.
• Met nieuwe technieken kun je de geschiedenis zien en beleven.
• De werven liggen er mooi bij. Ze zijn goed toegankelijk zodat mensen deze unieke plekken kunnen ervaren. Waar dat haalbaar is en goed inpasbaar is, zijn de werven toegankelijk gemaakt voor mensen met een lichamelijke beperking.

Richting 2: stegen en hoven openen

Wat zie je in 2040?

• Stegen en hoven zijn opgeknapt, vergroend en vaker open.
• Er loopt een steeg tussen het Achter Clarenburg en de Rijnkade.
• De omgeving van de parkeergarages Strosteeg en Paardenveld is opnieuw ontwikkeld. Het gebied past weer in het historische patroon van straten en stegen.
• De Leidse Rijn is hersteld en weer verbonden met de singel.

Richting 3: bestaande kwaliteiten benutten bij nieuwbouw

Wat zie je in 2040?

• Er zijn gebouwen van topkwaliteit bijgekomen, geïnspireerd door kenmerken van de plek.
• Er worden geen panden meer samengevoegd met naastgelegen panden.

Richting 4: ruimte maken

Wat zie je in 2040?

• Door meer voetgangersruimte kun je beter wandelen en genieten van de schoonheid van de binnenstad.
• Mensen met een beperking kunnen zich ongehinderd bewegen doordat er minder obstakels in de weg staan.
• Terrassen en tijdelijke verkooppunten zijn goed ingepast in de omgeving.
• Gevelreclame is in stijl met de omgeving.

Richting 5: uitnodigende inrichting openbare ruimte

Wat zie je in 2040?

• Pleinen, straten en groene plekken hebben een sfeer die past bij het karakter van de plek.
• De openbare ruimte is ingericht met duurzame materialen. Bijzondere plekken krijgen extra aandacht.

Richting 6: goed bereikbaar en minder parkeren op straat

Wat zie je in 2040?

• Er rijden en staan minder auto’s op straat. Je parkeert namelijk vaker buiten de binnenstad of in de bestaande garages in de binnenstad.
• Meer bewoners en bezoeker komen met emissieloze (deel)auto’s, (deel)fietsen, openbaar vervoer en te voet naar de binnenstad.
• Er zijn voldoende in- en uitstapplekken voor taxi’s en touringcars. Er zijn geen permanente parkeerplekken voor taxi’s en touringcars in de binnenstad of aan de singel.
• In woonstraten hebben auto-parkeerplekken plaatsgemaakt voor fietsenrekken, groen en verblijfsplekken.
• Er zijn meer fietsparkeerplekken in rekken of vakken op straat en in (buurt)stallingen
• Je fiets kun je op drukke plekken kort op straat parkeren.

Richting 7: bevoorrading op maat

Wat zie je in 2040?

• Bevoorrading en afvalinzameling gebeurt meer met boten.
• Je ziet meer lichte emissieloze voertuigen voor bevoorrading en afvalinzameling, zoals elektrische bakfietsen en bevoorradingswagentjes.
• Als je door de binnenstad wandelt, heb je minder last van bevoorradend verkeer. Er zijn genoeg plekken voor laden en lossen en er wordt meer over het water vervoerd.
• Er worden geen losse vuilniszakken en ander afval meer op straat aangeboden.

Kwaliteit: Variatie

Variatie in de binnenstad vasthouden en vergroten.

Richting 8: elke functie op de juiste plek

Wat zie je in 2040?

• In de binnenstad vind je nog steeds een grote variatie aan functies, van wonen tot cultuur, van winkels tot werken, van kerken tot horeca.
• Functies passen bij de sfeer van de omgeving.
• Als straten veranderen, werken bewoners, ondernemers en gemeente samen aan plan voor het gebied.
• De gemeente treedt actief op de vastgoedmarkt op zodat functies op de juiste plek komen.

Richting 9: een gevarieerd woningaanbod

Wat zie je in 2040?

• Er zijn woningen voor diverse huishoudens en doelgroepen.
• Het aantal betaalbare huur- en koopwoningen is toegenomen.
• Woningen worden beperkt gebruikt voor vakantieverhuur.
• Woningen worden niet gesplitst of omgezet in kamers als het de leefbaarheid aantast.
• Boven winkels wordt weer meer gewoond.
• Het valt op dat er onder de bewoners in de binnenstad meer diversiteit is: je ziet meer mensen met een migratieachtergrond, ouderen, gehandicapten en kinderen.

Richting 10: maatschappelijke voorzieningen op peil en een gezonde leefomgeving

Wat zie je in 2040?

• In de binnenstad vind je alle voorzieningen die nodig zijn om prettig te kunnen wonen en werken, zoals scholen, speelvoorzieningen en huisartsen. In de binnenstad zijn nog steeds voorzieningen voor dak- en thuislozen.
• Er is een huisartsenpost aan het Stationsplein.
• Je kunt naar het toilet in publiek toegankelijke gebouwen. Dit is afgesproken met de eigenaren en huurders.

Richting 11: winkelen, werken, cultuur beleven en ontmoeten

Wat zie je in 2040?

• In het kernwinkelgebied vind je naast winkels ook andere functies zoals kunst en cultuur, werken en ook wonen boven winkels.
• Ook in winkelpanden zelf vind je, naast detailhandel, een variatie aan andere functies, zoals cultuur, horeca en werkplekken.

Richting 12: horeca past bij de plek

Wat zie je in 2040?

• Het horeca-aanbod is veelzijdiger geworden en meer verspreid over de hele stad.
• Horecaondernemers voelen zich betrokken bij de plek en hun horecaconcept draagt bij aan de beleving van de plek.
• Op het Jaarbeursplein is een bruisend nachtleven.

Richting 13: diversiteit aan werkplekken

Wat zie je in 2040?

• Er is een grote variatie aan werkplekken in de binnenstad. Overal waar je aan een tafel kan zitten, kan worden gewerkt, ook steeds vaker buiten.
• In steeds meer werfkelders werken makers: cultuur en ambachten.
• Kunst- en cultuuractiviteiten vind je in panden of in de openbare ruimte. Vooral op plekken die straten en buurten met elkaar verbinden.

Richting 14: evenementen passen bij de locatie

Wat zie je in 2040?

• Er zijn spraakmakende en vernieuwende evenementen bijgekomen, die ook Utrechters trekken die anders niet zo vaak naar de binnenstad komen
• Evenementen zijn zoveel mogelijk voor iedereen toegankelijk. Er zijn in de binnenstad alleen besloten evenementen als dat uit veiligheidsoverwegingen gewenst is, of als zij passen bij de uitstraling van de locatie of van de stad.
• Evenementen zijn veelzijdiger en worden gespreid over de stad.
• Evenementen passen beter bij de plek.

Richting 15: balans tussen levendigheid en rust

Wat zie je in 2040?

• De overlast is afgenomen. De gemeente, bewoners, ondernemers en organisaties uit de binnenstad werken ieder jaar het plan bij om overlast tegen te gaan. Samen voeren ze dat plan uit en bekijken ze het resultaat.

Kwaliteit: Veerkracht

Veerkracht tonen door de binnenstad duurzaam en klimaat-bestendig te maken.

Richting 16: singelpark rondom vergroten

Wat zie je in 2040?

• Langs de singel kun je door het groen rondom de binnenstad lopen.
• De binnenstad is groener en steeds meer vogels en insecten komen af op de nieuwe beplantingen.
• De waterkwaliteit is beter, er zit meer vis in het water en de oeverbeplanting is gevarieerder.
• De werven en de werfbomen zijn in uitstekende staat. Dankzij speciale zorg voor zowel bomen als erfgoed.
• Er zijn verrassende binnentuinen bijgekomen om overdag doorheen te lopen of om even te gaan zitten.

Richting 17: duurzame energie

Wat zie je in 2040?

• De binnenstad gaat steeds meer van het gas af.
• De kans is groot dat huizen in de binnenstad duurzaam worden verwarmd met hoge-temperatuur-stadsverwarming.
• Er liggen meer zonnepanelen en zonnedakpannen op de daken, vaak ook gecombineerd met groene daken.
• Bij het opknappen van een gebouw wordt het gebouw meteen ook duurzaam gemaakt.
• In de binnenstad zijn veel meer panden geïsoleerd. Ook monumentale panden zijn energiezuiniger.

Richting 18: klimaatbestendige openbare ruimte

Wat zie je in 2040?

• Als het warm is, kun je afkoelen op groene plekken, in de schaduw van bomen en langs de waterkant.
• De afvoer van regenwater en vuil afvalwater zijn gescheiden.
• Regenwater wordt geleid naar groene plekken, zodat het kan infiltreren in de bodem.

Richting 19: regie op de ondergrond

Wat zie je in 2040?

• Bij het opnieuw inrichten van straten wordt de ondergrond meegenomen en andersom. Daardoor worden de straten minder vaak opengebroken. Aanpassingen op het gebied van energietransitie en klimaatadaptatie gaan samen met het aantrekkelijker maken voor verblijf.
• Er zijn duidelijke afspraken voor alles wat in de ondergrond moet plaatsvinden.
• Bij werkzaamheden in de ondergrond vindt duidelijke communicatie met bewoners en ondernemers plaats om overlast zo veel mogelijk te voorkomen.

Kwaliteit: ontspannen

De sfeer ontspannen en gastvrij houden door verblijf centraal te stellen

Richting 20: een veilige binnenstad

Wat zie je in 2040?

• Een veilige binnenstad is nog steeds topprioriteit. Over veiligheid en overlast is er regelmatig overleg tussen gemeente, ondernemers en bewoners.
• De binnenstad is veiliger. Bewoners, bezoekers en ondernemers voelen zich ook vaker veilig.

Richting 21: de voetganger voorop

Wat zie je in 2040?

• Er zijn meer wandelroutes in, van en naar de binnenstad.
• De wandelroutes zijn comfortabel, zonder obstakels en goed toegankelijk voor iedereen.
• Op meer plaatsen langs wandelroutes staan bankjes.
• Verkeerslichten staan vaker of langer op groen voor voetgangers.

Richting 22: verblijf centraal

Wat zie je in 2040?

• Er zijn veel meer openbare plekken waar je prettig kan zitten. Elke plek heeft een eigen sfeer.
• Er zijn meer plekken waar kinderen en volwassenen kunnen spelen.

Richting 23: vertragen op de binnenstadsas

Wat zie je in 2040?

• Het fietsverkeer is meer verspreid over verschillende routes door en rondom de binnenstad.
• De binnenstadsas is weer een leefbare straat en een aantrekkelijk onderdeel van de binnenstad. De binnenstadsas is de route van Smakkelaarsveld tot Lucasbolwerk.
• Met het openbaar vervoer (tram, elektrische bus, metro, of nieuwe innovaties) kun je makkelijk naar de binnenstad komen.

Richting 24: verbonden met de omgeving

Wat zie je in 2040?

• Ook aan de westkant van het centrum, in het Beurskwartier en rondom het Jaarbeursplein is van alles te doen.
• De historische kant van het centrum en de Jaarbeurszijde zijn sterk met elkaar verbonden.
• Er zijn nieuwe voetgangersbruggen over de singel en over de sporen.
• Het is niet ver van de binnenstad naar de Merwedekanaalzone via de nieuwe fiets- en voetgangerstunnel tussen de Nicolaas Beetsstraat en de Jeremias de Deckerstraat.
• Langs het water van de Leidse Rijn, de Kromme Rijn en de Vecht lopen groene routes. Hier kun je de binnenstad fijn in en uit wandelen.
• De binnenstad is goed verbonden met alle wijken eromheen. Vroeger leek het best ver, maar tegenwoordig wandel je ongemerkt van de binnenstad naar Lombok of naar de Amsterdamsestraatweg.

Richting 25: gebruik vaarwater reguleren

Wat zie je in 2040?

• Op de singel en grachten van de binnenstad varen vooral emissieloze boten.
• Je ziet steeds meer zwemmers, kano’s en rubberboten in en op het water in de binnenstad.
• Bevoorrading en afvalinzameling gaan steeds meer over het water.
• Het water van de binnenstad is verbonden met de Leidse Rijn, waardoor je nieuwe rondjes kunt varen door de stad.
• De gemeente let op dat het in de singel en grachten niet te druk wordt.
• Oevers en kades worden beschermd tegen te veel of hoge golfslag. Bijvoorbeeld doordat bepaalde boten er niet mogen varen.

Richting 26: bezoekers gastvrij verwelkomen

Wat zie je in 2040?

• In Utrecht is nog steeds geen massatoerisme, maar er zijn wel meer bezoekers die nieuwsgierig zijn naar de stad en opgaan in het dagelijkse stadsleven.
• Er is een beperkt aantal bijzondere hotels bijgekomen, niet in werfkelders.
• Bezoekers komen niet alleen af op de grote cultuurinstellingen maar ook op de kleinschaliger evenementen met kunst en cultuur op bijzondere plekken.