Ruimtelijke Strategie Utrecht 2040
In Ruimtelijke Strategie Utrecht 2040 (RSU 2040) staan de ambities die de gemeente Utrecht heeft op de grote vraagstukken voor de stad, nu en in de toekomst. Het is een visiedocument. De RSU 2040 is het vervolg op de vorige Ruimtelijke Strategie uit 2016. In de RSU 2040 is meer aandacht en ruimte voor groen, werken, mobiliteit en (sociaal-maatschappelijke) voorzieningen.
Zo zien we Utrecht in 2040
Utrecht blijft Utreg mien stadsjie, een prachtige stad met veel kwaliteiten, een stad met een lange en rijke geschiedenis. Onze stad waarin alles wat je nodig hebt, dichtbij is. Onze stad met een prachtige historische binnenstad. Onze stad omringd met verschillende landschappen. Met goede scholen en universiteiten. Onze stad van het USP, Wijk C en FC.
Dit Utrechtse karakter van de stad behouden we. Tegelijkertijd kijken we naar de toekomst. Zodat we een antwoord geven op de vragen van morgen:
- hoe zorgen we voor meer groen?
- hoe zorgen we voor voldoende betaalbare woningen voor alle Utrechters?
- hoe zorgen we voor voor meer banen en meer voorzieningen voor iedereen?
- hoe zorgen we voor goed en genoeg openbaar vervoer en voldoende ruimte voor fietsers en voetgangers?
- hoe zorgen we ervoor dat onze stad klaar is voor een ander klimaat?
De ruimtelijke strategie is een visiestuk en dus geen dichtgetimmerd plan. Het geeft een beeld hoe we de stad in de toekomst voor ons zien. In de visie staan de volgende uitgangspunten.
- Utrecht moet een stad voor iedereen blijven. Een stad waarin iedereen mee kan doen. Waarin huizen, de openbare ruimte en voorzieningen beschikbaar en toegankelijk zijn voor iedereen.
- Utrechters voelen zich verbonden met elkaar.
- De hele stad wordt groener en gezonder en er zijn en blijven rustige plekken in de stad.
- We zorgen er ondertussen voor dat we in alle ontwikkelingen het karakter van de stad behouden.
In de periode voor het raadsbesluit waren er verschillende bijeenkomsten waarin de RSU 2040 is besproken. De uitkomsten van de gesprekken zijn zo veel mogelijk verwerkt in de RSU 2040. Een waardevolle aanvulling hierop is het ‘Stadsprofiel Vertraagde Stad’ dat door inwoners van Utrecht is gemaakt en ook is opgenomen in de RSU 2040. Ook heeft een bewonerspanel vragen beantwoord over de toekomst van de stad Utrecht. Bekijk de resultaten van het bewonerspanel.
De RSU 2040 wordt uitgewerkt in heel veel verschillende plannen. En natuurlijk maken we de plannen voor de stad van de toekomst samen met inwoners en ondernemers in Utrecht.
Utrecht wil een stad zijn waarin gezondheid en leefbaarheid voorop staan.
Bevolkingsgrootte in 2040
Om samen met de stad plannen voor de toekomst te kunnen maken, moeten we natuurlijk weten hoeveel Utrechters er in 2040 in de stad wonen. Daarom maken we hiervoor een voorspelling. Dit is geen doelstelling, maar een berekening. Deze berekening maken we op een manier die door de landelijke overheid en bijna alle gemeentelijke overheden wordt gebruikt (de Primos-prognose). Natuurlijk kijken we daarbij ook naar gegevens over de opbouw van de bevolking. Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat er in Utrecht veel kinderen worden geboren. Samen met de komst van studenten naar onze stad maakt dit Utrecht, onze oude stad, een jonge gemeente.
Op 1 januari 2023 had Utrecht 367.984 inwoners. We verwachten dat Utrecht in 2027 voor het eerst meer dan 400.000 inwoners heeft en in 2040 meer dan 470.000 inwoners.
We bouwen betaalbare woningen in een groene en gezonde omgeving
Een betaalbare woning vinden is voor veel mensen in Nederland een groot probleem. Dat geldt helaas ook voor Utrechters. De huizenprijzen stijgen en het aanbod sluit niet altijd aan op de vraag. Woningen worden vaker door particuliere beleggers als investering opgekocht. Hierdoor groeit ook de kansenongelijkheid.
We hebben meer en verschillende soorten huizen nodig. Zodat Utrechtse kinderen in Utrecht kunnen studeren en wonen en onze kersverse studenten in Utrecht kunnen blijven. En zodat oudere Utrechters binnen de stad kunnen verhuizen als zij dit willen. Want Utrecht wil een stad zijn voor iedereen. Het ontwikkelen van meer gemengde en leefbare wijken is ook een van de antwoorden op de toenemende kansenongelijkheid.
De gemeente zorgt dat er de komende jaren veel woningen bij kunnen komen. Voor de leefbaarheid investeren we flink in openbare ruimte en voorzieningen.
Meerdere stadscentra
We willen iets doen aan de woningcrisis en we zoeken een antwoord op de andere grote vraagstukken nu en in de toekomst. Daarom zal de stad zich moeten ontwikkelen. Per buurt en wijk kijken we wat het beste is voor die plek.
Onze prachtige historische binnenstad blijft het hart van de stad. Dat koesteren en behouden we. Net als de landschappen rond de stad. Dat is een van de redenen om extra centra te ontwikkelen op andere plekken in de stad. Die centra noemen we knooppunten. Een knooppunt is een plaats waar openbaar vervoer en wegen bij elkaar komen. Rond deze knooppunten willen we woningen en kantoren bouwen, met daarin allerlei voorzieningen, zoals winkels, sportgelegenheden en zorginstellingen. Dit heeft als voordeel dat er meer voorzieningen voor meer Utrechters dichterbij zijn. Dit betekent ook dat meer Utrechters per dag minder hoeven te reizen.
De nieuwe knooppunten zijn:
- Cartesiusdriehoek
- Leidsche Rijn Centrum
- Papendorp
- Bij Utrecht Centraal (Beurskwartier, gebied rond de Jaarbeurs, gebied langs Merwedekanaal)
- Westraven
- Overvecht
- Rijnsweerd
- Utrecht Science Park (het gebied rond de universiteit)
- Lunetten-Koningsweg
Snel en makkelijk reizen
Goed, gezond en snel van A naar B. Dat is de visie van de gemeente Utrecht. Dus we geven ruimte aan voetgangers, fietsers en aan openbaar vervoer. Deze vormen van vervoer zijn schoon en nemen ook minder ruimte in. De openbare ruimte die vrij komt kunnen we gebruiken voor groen, om te spelen en voor ontmoeting. Rondom de stad komt een ring van openbaar vervoer (ov). De verschillende ov-knooppunten worden goed met elkaar verbonden. Reizen via Utrecht Centraal is dan niet altijd meer nodig. Bij de ov-knooppunten kun je makkelijk overstappen, ook op fiets, deelfiets of deelauto.
Snelle bussen, trams en treinen verbinden de regio en de rest van Nederland met het nationale knooppunt Utrecht Centraal.
Er komt een ring van openbaar vervoer, die de volgende plekken verbindt:
- station Leidsche Rijn-centrum
- station Zuilen
- winkelcentrum Overvecht
- station Overvecht
- Rijnsweerd
- Utrecht Science Park
- Galgenwaard
- station Lunnetten-Koningsweg
- Westraven
- Papendorp
- station Leidsche Rijn-centrum
Er komen verbindingen met snelle bussen en trams:
- Utrecht centraal – winkelcentrum Overvecht – Overvecht-Noord
- Utrecht centraal - Nieuwegein/IJsselstein via Merwedekanaalzone
- Utrecht centraal - Papendorp via Kanaleneiland
- Utrecht Science Park – Zeist (en verder richting Amersfoort) langs A28
Met de trein heeft Utrecht goede verbindingen met Rotterdam, Den Haag, Amsterdam, Almere, Hilversum, Amersfoort, Zwolle, Arnhem, Den Bosch, Eindhoven, Breda.
Er komen snelle fietsverbindingen met steden in de buurt.
Alles dichtbij en slim gebruik van de ruimte
De ruimte in de gemeente is maar beperkt en dat betekent dat we de ruimte slim moeten gebruiken. We kunnen zorgen dat gebouwen en de openbare ruimte voor verschillende doelen worden gebruikt. Met gebouwen waarin beneden winkels komen, daarboven kantoren en daarboven woningen. Met woningen die geschikt zijn voor thuiswerken. Met zonnepanelen op geluidswallen. Met een sportveld dat ook een plek kan zijn om tijdelijk water op te slaan. Met gebouwen waarin je naar school kunt, en kunt sporten, werken, wonen, winkelen, naar de huisarts of naar het theater. Zo is er meer leven in de buurt en hoef je minder te reizen.
De extra centra hebben vele voorzieningen en ze zijn met elkaar verbonden via een goed ov-netwerk. Daardoor is alles dichtbij. Zaken die je elke dag of vaak nodig hebt zijn dan op ongeveer 10 minuten van je woon- of werkplek. Met openbaar vervoer, fiets of lopend ben je dan snel waar je moet zijn.
Mijn huis staat 10 minuten van waar:
- ik naar school ga
- ik mensen ontmoet
- ik naar de dokter ga
- ik naar een voorstelling ga
- ik speel
- ik sport
- ik de natuur beleef
- ik tot rust kom in het groen
- ik op de trein/tram stap
- ik werk
- ik mijn apparaten laat repareren
- ik mijn boodschappen doe
- ik verkoeling zoek
- ik zwem
- mijn energie vandaan komt
Sociale stad, gelukkige stad
Utrechters willen massaal in Utrecht blijven wonen. Dat was heel anders, nog maar 40 jaar geleden. Tussen 1970 en 1990 liep het aantal inwoners van Utrecht met bijna 50.000 mensen terug. Er was leegstand en verkrotting. Voor delen van het prachtige Lombok waren plannen om die te slopen. De stad was ingericht op machines en niet op mensen. Auto’s stonden geparkeerd op de Neude en op de plek van de singel was een autoweg.
Er was in steden toen weinig aandacht voor groen en gezondheid en voor leefbaarheid en een levendige verblijfsomgeving. Ook was er weinig aandacht voor de verbinding tussen inwoners. Terwijl juist het feit dat mensen elkaar in stad ontmoeten, zorgt dat ze gelukkiger zijn. Daarom staat de ontmoeting tussen inwoners ook centraal bij deze visie op de stad van de toekomst. Deze ontmoeting moedigen we nu al aan door meer ruimte te geven aan fietsers en voetgangers. En we maken van doorgangsplekken nu verblijfsruimtes met ruimte om te zitten en te spelen. Denk aan het Jaarbeursplein en de omgeving van de Catharijnesingel. Utrecht wil een stad zijn die mensen uitnodigt om elkaar te ontmoeten en zich met elkaar te verbinden.
Utrecht is een stad waarin iedereen erbij hoort, ongeacht opleidingsniveau, herkomst, geaardheid, geloofsovertuiging of beperking.
Groene stad van de toekomst
De stad van de toekomst is een gezonde stad en een gezonde stad is een groene stad. In het groen kunnen we spelen en liggen. Groen zorgt ervoor dat onze stad koel blijft en regenwater beter in de bodem kan lopen.
We gaan zorgen voor meer groen in de stad, ook in bestaande wijken. Dat groen begint als je de voordeur uitloopt en loopt via heggen, plantsoenen, in trambanen en parken naar de prachtige landschappen aan de rand van de stad. Er komt 2.000.000 m2 groen in de honderden straten in de bestaande stad (ongeveer het oppervlak van 400 voetbalvelden). En 2.500.000 m2 in parken en in de landschappen aan de rand van de stad (ongeveer het oppervlak van 500 voetbalvelden). We zorgen ervoor dat er rustige plekken in de stad blijven. We maken waterroutes zo, dat mensen ervan kunnen genieten.
Opgaven bij integrale aanpak openbare ruimte
Mobiliteitstransitie
- stimuleren fietsgebruik
- 30 km/h-zones
- openbaar vervoer als volwaardig alternatief
- parkeren en P+R
- deelmobiliteit
groenprogramma
- extra gebruiksgroen
- groene routes
- biodiveriteit
- groene straten
klimaatadaptatie
- hittestress
- wateroverlast
- watertekort
inclusiviteit
- toegankelijkheid
- ontmoeting
- bereikbaarheid
- veiligheid
energietransitie
- elektrische auto
- opwekking huishoudens
- opslag
- aardgasvrij
aanpassen straatmeubilair
- ondergronds inzamelen
- duurzame verlichting
- smart cities
- meer zitplekken
Toen en straks
2021
- weinig ruimte voor fiets en voetganger
- weinig ruimte voor groen
- brede wegen, 50 km/u
- dominantie parkeren
- in de grond: water elektra, gas, gemengd riool
2040
- veel ruimte voor fiets en voetganger
- zicht op groen vanuit elke woning
- schaduw op straat
- deelmobiliteit en elektrische auto
- smalle wegen, 30 km/u, fietsstraten
- ruimte voor divers groen
- ruimte voor ontmoeting
- ruimte voor sport en spel
- in de grond: water, nieuwe elektra, warmtenet, gescheiden riool, regenwater vasthouden, ondergronds afval inzamelen
De gemeente Utrecht wil het groen in de stad voor iedereen bereikbaar houden en de kwaliteit verbeteren.
We verbinden de stad en het landschap om de stad met elkaar
Rondom Utrecht liggen prachtige landschappen. En die landschappen willen we nog beter verbinden met de rest van de stad, zodat je deze makkelijker vanuit alle delen van de stad kunt bereiken. Ook willen we dat je vanuit de stad langere stukken door en langs het groen kunt fietsen en wandelen. We gebruiken polder Rijnenburg om tot 2035 om energie op te wekken en voor sport, recreatie en natuur.
4 landschappen:
- veenweidegebied (west)
- Noorderpark (noord)
- Utrechtse Heuvelrug (oost)
- Rivierengebied (zuidwest)
2 historische structuren:
- Nieuwe Hollandse Waterlinie (met forten ten noorden, oosten en zuiden van de stad)
- Romeinse limes (door Leidsche Rijn en het centrum)
Delen van de stad zijn met elkaar verbonden, en de stad is met de omgeving verbonden, door:
- recreatieve verbindingen (wandel- en fietsroutes)
- verbindingen van groen en water, zoals parken, groenstroken, kanalen, grachten en rivieren.
Rondom de stad is ook bos:
- vooral aan de noordoostkant (Utrechtse Heuvelrug)
- Bij Haarzuilens
- In Noorderpark
- Bij Utrecht Science Park
- Bij Houten
- Bij IJsselstein
We kiezen voor duurzame energie
We hebben energie nodig en we moeten energie besparen. We willen genoeg nieuwe duurzame energie opwekken. Daarom hebben we verschillende bronnen nodig, zoals de zon, de wind, warmte uit de aarde en warmte die bij bedrijven vrij komt bij de productie. Onze huizen moeten we ook op een andere manier verwarmen, zodat we straks geen gas meer nodig hebben.
Meest kansrijke gebieden voor opwekking zonne-energie op daken:
- Lage Weide
- Bedrijventerrein Overvecht
- Bedrijventerrein Cartesius
- Oudenrijn
- Kanaleneiland-Zuid
- Utrecht Science Park
- Rijnsweerd
Meest geschikte locaties voor zonnevelden:
- Haarrijnseplas
- De Wetering-Noord
- Geluidswal A12 bij Veldhuizen
- Nedereindse Plas
Zoekgebied zonnevelden:
- A27 bij Blauwkapel
Zoekgebied zonnevelden en windenergie:
- Ockhuizen (Thematerkade)
- Bijleveld
- Rijnenburg en Reijerscop
- Utrecht Science Park
- Biltse Rading
Zoekgebied windenergie:
- Lage Weide
- Noorderpark
Nieuw of uitbreiding hoogspanningsstation:
- A2 bij Maarssenbroek
- Leidsche Rijn Centrum-Noord
- Rijnenburg
- Kanaleneiland-Zuid
- Kardinaal De Jongweg
- bij Fort de Gagel
We werken aan werk voor iedereen
We willen dat er werk voor iedereen is, en dat er ook in de toekomst genoeg werk is. Er zijn vier soorten werk die nu en in de toekomst zorgen voor veel banen in Utrecht: ICT, gezondheidszorg, onderwijs en de bouw. Daarom investeren we hierin.
We doen het in stappen
Langzaam groeit de stad mee met de toekomst. Zo blijft de stad aantrekkelijke en leefbaar. Dat verhoogt ook de kwaliteit van de veranderingen.
We bouwen eerst rondom de knooppunten. Daarna op andere plekken in de stad en aan de rand van de stad. Daarbij blijven de openbare ruimte en het groen bestaan. Als laatste bouwen we buiten de stad zoals die nu is.
We kijken goed naar de volgorde. Zodat het werk in de ene fase klaar is om het werk in de volgende fase goed te kunnen uitvoeren. We maken eerst de wegen, zodat we daarna snel woningen en kantoren kunnen bouwen.
We kunnen het niet alleen
We kunnen het niet alleen, en dat willen we ook niet. We willen het samen doen, samen met u, de inwoners van Utrecht. Samen met ondernemers, organisaties en andere overheden. Iedereen kan meedenken en met ideeën komen om de stad mooier en beter te maken. Samen werken we aan een gezonde en prettige stad.
Alles doen wat in deze visie staat kost ongeveer € 7 miljard. Ook daarvoor hebben we hulp nodig. We hebben zelf een deel van dat bedrag, de rest moet van andere partijen komen. Van de provincie, van het rijk, van Europa, van bedrijven, van inwoners. De personen of organisaties die het meeste voordeel hebben van de ontwikkelingen, betalen ook het meeste. Zo betaalt iedereen mee aan de waarde van de stad en dus niet alleen de inwoners.
Ruimtelijke Strategie Utrecht 2040
Dit staat allemaal in de Ruimtelijke Strategie Utrecht 2040.
Bekijk het volledige document van de Ruimtelijke Strategie Utrecht 2040
In 2023 heeft de gemeenteraad een aanvulling op de ruimtelijke strategie vastgesteld, met 3 nieuwe afspraken. Dit zijn:
- Bouwen in Rijnenburg
Naast een definitieve plek voor energie is gekozen voor een compacte gemengde stedelijke wijk (tussen de 22.000 en 25.000 woningen met bijbehorende (groen)voorzieningen en ruimte voor werkgelegenheid). De wijk is circulair en klimaatneutraal, en we houden rekening met dieren en planten in het gebied. Deze wijk komt er na 2035. Tot 2035 is hier ruimte voor tijdelijke woningbouw en start de ontwikkeling van het energielandschap in combinatie met groen, sport en recreatie. - Groei geen doel op zich, we groeien in balans
De toename van woningen gaat samen met de groei van goed en toegankelijk groen, werkgelegenheid, voorzieningen, infrastructuur voor duurzaam verkeer en vervoer en energie. Hier sturen en controleren en verantwoorden we ons jaarlijks op richting de gemeenteraad. En sturen we bij wanneer dit nodig is. - Kwaliteit en leefbaarheid voor de bestaande en groeiende stad
Naast groei in balans voegen we nog een principe aan toe: kwaliteit en leefbaarheid zijn leidend in de ontwikkeling van de stad. We ondernemen verschillende acties om kwaliteit en leefbaarheid van de stad verder uit te werken. We maken een stedenbouwvisie waardoor we beleid hebben om hier beter op te kunnen sturen en toetsen.
De ruimtelijke strategie is onderdeel van de koers voor Utrecht.
De koers voor Utrecht en de RSU zijn onderdeel van de omgevingsvisie. Daarin staat hoe we uw buurt en de stad willen verbeteren en wat we willen beschermen.