Beschrijving van wijk Zuidwest
De wijk Zuidwest bestaat uit de buurten Kanaleneiland, Merwede, Transwijk, Rivierenwijk en Dichterswijk. Ook het bedrijvengebied Kanaleneiland en de Merwedekanaalzone horen bij de wijk.
De grenzen van de wijk zijn: het Amsterdam-Rijnkanaal, de Graadt van Roggenweg en de Vaartsche Rijn.
Bekijk de plattegrond met buurtindeling van wijk Zuidwest (pdf, 367 kB)
Dichterswijk
Dichterswijk bestaat voor een deel uit woningen uit de jaren 20 en 30 van de 20e eeuw. Deze bebouwing bestaat uit eengezinswoningen en beneden-en bovenwoningen. De meeste woningen zijn koopwoningen of vrije sector huur. Er zijn een paar vooroorlogse woningbouwcomplexen met sociale woningbouw.
Rondom de oude veilinghaven is aan het begin van de eenentwintigste eeuw een groot aantal (koop) appartementen gebouwd. Dit deel van de buurt heet Parkhaven. De veilinghaven heeft zijn oude vorm terug gekregen en is sindsdien een ligplaats voor historische schepen.
Groen van enige omvang is de groene strook van het Merwedeplantsoen langs het Merwedekanaal. Het Ringpark is een bewonersinitiatief om groene plekken met elkaar te verbinden.
De Croeselaan is de belangrijkste doorgaande route in het gebied. Nieuwe woningbouw ontwikkelingen zijn er aan de Kruisvaartkade en op een voormalig bedrijventerrein aan de Croeselaan. Zowel de Kruisvaart als de Croeselaan zijn als structuur ontstaan uit de zeventiende-eeuwse moesgrachten en hebben daarom cultuurhistorische betekenis.
De grenzen van Dichterswijk zijn: het Merwedekanaal, de Van Zijstweg, het spoor en de Vondellaan-Balijelaan.
Rivierenwijk
Rivierenwijk ligt tussen het Merwedekanaal, de Balijelaan-Vondellaan en de Vaartsche Rijn. De wijk is voor het grootste deel gebouwd in de jaren 20 en 30. Het bestaat vooral uit laagbouw van sociale woningbouw, koopwoningen en vrije sector huurwoningen. De sociale woningbouw is voor een deel vernieuwd in de jaren 80 van de 20e eeuw, in de jaren 90 en rond 2000. Aan het begin van de 21e eeuw zijn er nieuwe woningen en appartementen gebouwd in de driehoek Vondellaan-Jutfaseweg-Croesestraat. Er zijn ook een paar grote onderwijsgebouwen aan de Vondellaan gebouwd.
Tram- en treinstation Vaartsche Rijn aan de Vondellaan is vanaf 2016 een belangrijke toegang tot de wijk. De Rijnlaan is in de Rivierenwijk een belangrijke doorgaande route. Er zijn veel winkels in het noorden en aan de Balijelaan-Vondellaan. Ook is er veel groen langs het Merwedekanaal en in het Vondelparc uit 2002. Er zijn ook een paar pleinen, zoals het Drakenplein, het Maasplein, de Amerhof en het Amerhofje, de Willem Sluyterstraat en het Gierzwaluwplantsoen. We werken aan het groener maken van deze pleinen.
Langs de Jutfaseweg is architectuur uit de geschiedenis te zien. Denk aan de vroegere Tegelfabriek Westraven, de W.G. van de Hulstschool, het gebouw van de St. Amaliastichting, het Rudolf Magnusinstituut en de Sint Gertrudiskerk. In Rivierenwijk zijn er ook woonbuurten met een bijzondere opzet en architectuur. Dit zijn onder andere het buurtje rond de Schipbeekstraat, Amstelstraat, Spaarnestraat, de Merwedekade en de Croesestraat. Het in 2002 gebouwde Vondelparc is wat nieuwer. Dit is ontworpen door het Nederlandse architectenbureau Mecanoo.
Kanaleneiland
De wijk Kanaleneiland dateert uit de 2e helft van de jaren 50 en kent van oorsprong 1 samenhangende stedenbouwkundige opzet.
De indeling van de wijk bevat de buurten Kanaleneiland Noord en Zuid, Transwijk Noord en Zuid, Meubelboulevard, bedrijvengebied Kanaleneiland Zuid en de Merwedekanaalzone.
Kanaleneiland Noord en Zuid
Kanaleneiland Noord en Zuid hebben de karakteristieke opzet met de zogenaamde stempels. Een stempel bestaat uit een combinatie van hoog- en laagbouw met daartussen in gemeenschappelijke openbare ruimten. Er is een verschil tussen Kanaleneiland Noord en Zuid. In Noord liggen de stempels steeds naast elkaar. In Zuid liggen ze in elkaars verlengde en is er ook ruimte voor bijvoorbeeld een buurtpark: het Marco Poloplantsoen.
Een belangrijk deel van de woningbouw en vooral de hoogbouw in de woonbuurten is sociale woningbouw (woningbouwcorporaties). In 2016 is een aantal corporatieflats verkocht aan beleggers.
De Beneluxlaan vormt een belangrijkste hoofdroute door heel Kanaleneiland. Dit geldt ook voor de Koningin Wilhelminalaan.
Het groen vormt een belangrijk onderdeel van de wijk. Grote aaneengesloten stukken groen zijn de recreatiezone langs het Amsterdam-Rijnkanaal, het waterlint (Cortezlaan- Columbuslaan) en het Marco Poloplantsoen. Ook het groen in de stempels en straten is een belangrijk onderdeel van de buurten.
Op de grens tussen Noord en Zuid ligt het grote winkelcentrum, dat voor de gehele wijk bestemd is.
Grootschalige nieuwbouw staat aan beide zijden van de Churchilllaan. Daar vormt ook de Prins Clausbrug een nieuwe verbinding over het Amsterdam-Rijnkanaal. Het voormalige ziekenhuisterrein wordt een groot wooncomplex voor studenten en starters.
De zone langs het Merwedekanaal en het Amsterdam-Rijnkanaal maakt deel uit van het Rondje Stadseiland, een recreatieve route van 12 kilometer langs de oevers van beide kanalen.
Transwijk
Transwijk heeft een eigen karakter, dat anders is dan Kanaleneiland Noord en Zuid.Ook hier is woningbouw in de zogenaamde stempels, maar er is ook een deel met alleen laagbouw. Deze woningen vormen een samenhangende buurtje in het groen. Hier lopen de straten niet recht, maar schuin.
Transwijk Zuid bestaat voor een belangrijk deel uit het Park Transwijk. Dit is het grote wijkpark voor geheel Kanaleneiland. Het park heeft een groot aantal verschillende functies, zoals educatieve tuinen, speel- en sportvoorzieningen en een verkeerstuin. Een tweede groene structuur in Transwijk is het waterlint, dat via park Transwijk helemaal doorloopt naar het noorden (Admiraal Helfrichlaan).
In Transwijk Zuid ligt een aantal grote woonzorgcentra. In Transwijk Noord liggen enkele sportvelden.
Transwijk Noord heeft in verhouding tot Transwijk Zuid meer koopwoningen en huurwoningen in de vrije sector.
Park Transwijk heeft belangrijke cultuurhistorische waarde. Het is het eerste grote stadspark in Utrecht dat ontworpen is met een bijzondere mix aan functies, bestemd voor alle wijkbewoners.
De grenzen van Transwijk zijn: de Graadt van Roggenweg, Overste Den Oudenlaan, Europalaan en Beneluxlaan.
Meubelboulevard
Het bedrijventerrein van Kanaleneiland is als onderdeel van Kanaleneiland gebouwd in de jaren 50 en 60 van de 20e eeuw. Er zijn veel woonwinkels met Ikea als grootste publiekstrekker.
Aaneengesloten groen is er vooral aan de randen: Merwedekanaal, Aziëlaan en langs de A12. Tussen de bebouwing in is een – bescheiden - groen middengebied.
De meubeboulevard ligt temidden van grote wegen.
De zone langs het Amsterdam-Rijnkanaal maakt deel uit van het Rondje Stadseiland, een recreatieve route van 12 kilometer langs de oevers van het Merwedekanaal en het Amsterdam-Rijnkanaal.
De grenzen van het gebied zijn: de Aziëlaan, de Beneluxlaan, de A12 en het Merwedekanaal.
Merwedekanaalzone
Deze westrand van Kanaleneiland was vroeger een bedrijvengebied aan het Merwedekanaal. Het gebied gaat veranderen naar hoogstedelijk woongebied. De plannen voor de diverse deelgebieden zijn in de maak.
Cultuurhistorie maakt deel uit van de nieuwe plannen, waarbij oudere structuren als waterlopen, oude kavelrichtingen en restanten van industrieel erfgoed worden opgenomen.
De zone langs het Merwedekanaal maakt deel uit van het Rondje Stadseiland, een recreatieve route van 12 kilometer langs de oevers van het Merwedekanaal en het Amsterdam-Rijnkanaal.
De grenzen van de Merwedekanaalzone zijn: de Graadt van Roggenweg, het Merwedekanaal en de Europalaan.
Bedrijvengebied Kanaleneiland-Zuid
Het gebied ligt ten zuiden van de A12 en is de punt waar Merwedekanaal en Amsterdam-Rijnkanaal samen komen. Rijkswaterstraat heeft er zijn hoofdkantoor. Nieuwe ontwikkelingen zijn de komst van enkele grootschalige bedrijven en een busremise. Aan de Europalaan ligt het transferium Westraven.
De zones langs het Merwedekanaal en Amsterdam Rijnkanaal maken deel uit van het Rondje Stadseiland, een recreatieve route van 12 kilometer langs de oevers van beide kanalen.